Warunkowe umorzenie zobowiązań w upadłości konsumenckiej

Już dnia 24 marca 2020 roku wejdzie w życie nowelizacja prawa upadłościowego, a wraz z nią możliwość warunkowego umorzenia zobowiązań niewypłacalnych konsumentów. Warunkowe umorzenie zobowiązań jest nieznaną dotąd prawu upadłościowemu instytucją, której celem jest ochrona wierzycieli upadłego.

Instytucja warunkowego umorzenia zobowiązań będzie dawała możliwość ustalenia plany spłaty wierzycieli przez wiele lat już po zakończeniu postępowania upadłościowego. Należy wskazać, iż podstawową formą zakończenia postępowania upadłościowego, skutkującą umorzeniem niezaspokojonych zobowiązań, jest ustalenia planu spłaty wierzycieli. Obecnie sąd odstępuje od ustalenia planu spłaty wierzycieli i umarza zobowiązania upadłego dłużnika w przypadku, gdy jego sytuacja osobista w sposób oczywisty wskazuje, że wykonanie planu spłaty nie byłoby możliwe.

Po wejściu w życie nowelizacji umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli będzie możliwe jedynie w przypadku, w którym niezdolność ta ma charakter trwały. W braku przesłanki trwałości, sąd wyda postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań.

Warunkowe umorzenie zobowiązań skutkować będzie umorzeniem bez ustalania planu spłaty wierzycieli, o ile w terminie 5 lat od dnia jego uprawomocnienia się ani upadły, ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli. W przypadku złożenia takiego wniosku przez którykolwiek z podmiotów, w razie uznania przez sąd, że niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli ustała, sąd uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań i ustali plan spłaty wierzycieli.

W przypadku upływu terminu i niezłożenia przez strony właściwego wniosku, z mocy prawa dochodzi do umorzenia zobowiązań upadłego. Fakt ten na wniosek strony może zostać potwierdzony postanowieniem. W postanowieniu o stwierdzeniu umorzenia zobowiązań sąd wskaże również datę ich umorzenia.

Jednakże na podstawie art. 491¹⁶ ust. 2b prawa upadłościowego, sąd będzie miał możliwość uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu postępowania i ustalenia planu spłaty nawet po upływie pięcioletniego terminu!

Należy zwrócić również uwagę na ograniczenia i obowiązki upadłego w przypadku warunkowego umorzenia zobowiązań. Dla przykładu wskazać należy, że w okresie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, upadły nie będzie mógł dokonywać czynności prawnych dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową. Tylko  w szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd, na wniosek upadłego, będzie mógł wyrazić zgodę na dokonanie takich czynności albo zatwierdzić ich dokonanie. Nadto, w okresie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań, upadły będzie miał obowiązek składania sądowi corocznych sprawozdań ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej. Niewywiązywanie się przez upadłego z tego obowiązku w terminie lub składanie nierzetelnych sprawozdań może doprowadzić do uchylenia przez sąd postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. W razie uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie będą podlegały umorzeniu.

Lidia Szofińska – aplikant adwokacki

Ilona Kotiuszko – asystent