Twój lot został odwołany z powodu koronawirusa? Sprawdź jakie prawa przysługują Ci w takiej sytuacji!
Z powodu epidemii koronawirusa odwołane zostały liczne loty samolotem. W chwili obecnej, nie funkcjonują już żadne regularne międzynarodowe połączenia lotnicze z Polski i do Polski. Naturalnie rodzi to pytanie, czy podróżnym, którzy z wyprzedzeniem zarezerwowali bilet na lot, który został odwołany, przysługuje odszkodowanie z tytułu niewykonania umowy przewozu lub chociaż zwrot kosztów niewykorzystanego biletu.
Odpowiedź na pierwsze z tych pytań jest niestety negatywna. W „normalnych” warunkach podstawą do dochodzenia roszczeń o zryczłtowane odszkodowanie byłoby rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr (WE) 261/2014, ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów. Jednakże, zgodnie z art. 5 ust. 3 tego rozporządzenia, obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty, jeżeli może dowieść, że odwołanie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Unijny ustawodawca opisuje więc w tym przepisie okoliczności znane jako „siła wyższa”, które zwalniają przewoźnika z odpowiedzialności. Pandemia o światowym zasięgu może z pewnością zostać uznana za taką „siłę wyższą”.
Dodatkowo, w art. 14 ust. 1 polskiej ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, wyraźnie wyłączono odpowiedzialność zarządzających lotniskiem i przewoźników lotniczych za szkody wyrządzone w związku z uzasadnionymi działaniami władz publicznych mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19, w szczególności za brak możliwości przewozu.
Ponadto, art. 14 ust. 2 tej ustawy stanowi, że przez okoliczność nadzwyczajną, o której mowa w przepisach Rozporządzenia (WE) 261/2004 rozumie się także uzasadnione działania mające na celu przeciwdziałanie COVID-19. Takie sformułowanie tego przepisu budzi wątpliwości na gruncie prawa unijnego (gdyż krajowy ustawodawca co do zasady nie powinien interpretować przepisów unijnych rozporządzeń w krajowych ustawach), ale niezależnie od tego, w praktyce brak jest szans na uzyskanie zryczałtowanego odszkodowania za stracony czas i konieczność zmiany planów w związku z odwołaniem lotu w okresie pandemii.
Odrębną kwestią jest prawo do uzyskania zwrotu wpłaconej ceny biletu na odwołany lot. To prawo określone jest w art. 8 ust. 1 rozporządzenia, a przewoźnik nie może zwolnić się z obowiązku zwrotu ceny nawet, gdyby powoływał się na siłę wyższą. Jeżeli podróż odbywała się z przesiadką, a tylko jeden ze skomunikowanych lotów został odwołany, zwrot ceny przysługuje „za część lub części nie odbytej podróży oraz za część lub części już odbyte, jeżeli lot nie służy już dłużej jakiemukolwiek celowi związanemu z pierwotnym planem podróży pasażera”. W przypadku, gdy pasażer z powodu odwołania skomunikowanego lotu „utknął” na obcym lotnisku, może mu także przysługiwać zwrot kosztów powrotu do miejsca odlotu w najwcześniejszym możliwym terminie, jednakże ustawodawca unijny ograniczył to prawo, w dość niejasny sposób stwierdzając, że przysługuje ono pasażerowi tylko wtedy, gdy „jest to odpowiednie”.
Zwrot ceny biletu może zostać dokonany: w gotówce, elektronicznym przelewem bankowym, przekazem bankowym lub czekami bankowymi albo, za pisemną zgodą pasażera, w bonach podróżnych i/lub w formie innych usług.