Nowelizacja kodeksu cywilnego – skrócone terminy przedawnienia

Prezydentowi został przekazany projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego, zakładający m.in. zmiany terminów przedawnienia roszczeń. Ogólny 10-letni termin zostanie skrócony do lat 6, roszczenia stwierdzone orzeczeniem sądu lub innego kompetentnego organu będą ulegać przedawnieniu po upływie lat 6. Zmianie ulegnie również sposób obliczania terminów.

 Skrócone terminy przedawnienia roszczeń

Wskutek nowelizacji zmianie ulegnie art. 118 k.c., który aktualnie przewiduje ogólny 10 – letni termin przedawnienia roszczeń. Po jego zmianie roszczenia będą przedawniały się już po upływie lat 6. Bez zmian pozostanie 3-letni  termin przedawnienia przewidziany dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zmianie ulegnie również art. 125 k.c. – odtąd roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego kompetentnego organu przedawniać się będą po upływie nie – jak do tej pory – 10 lat, ale 6 lat.

Intencją ustawodawcy jest zmobilizowanie stron stosunku prawnego do szybszego kształtowania stanów faktycznych w sposób zgodny ze stanem prawnym.  W uzasadnieniu projektu wskazuje się również na trudności dowodowe związane z faktem, że po upływie długiego okresu czasu trudno jest wykazać zarówno roszczenie, jak i jego ewentualne wygaśnięcie. Projektowane zmiany mają zatem wpłynąć na zdyscyplinowanie stron stosunku, ale także służyć stabilności i pewności stosunków społecznych.

 Nowy sposób obliczania terminów

Zmianie ulegnie również sposób obliczania terminów przedawnienia. Otóż koniec terminu przedawnienia będzie przypadał na koniec roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia będzie krótszy niż dwa lata (takie terminy przewidywane są w przepisach szczególnych). Rozwiązanie to sprawi, że niektóre ustawowe terminy przedawnienia ulegną wydłużeniu prawie o cały rok – na przykład w przypadku roszczeń, które na bazie dotychczasowych rozwiązań dotyczących obliczania terminów przedawniłyby się w styczniu, a według nowych przepisów – przedawnią się z dniem 31 grudnia danego roku.

 Przedawnione roszczenie przeciwko konsumentowi? Sąd z urzędu zbada przedawnienie

Na gruncie dotychczasowych przepisów Kodeksu cywilnego roszczenie przedawnione mogło być skutecznie dochodzone w sądzie, a kwestia przedawnienia była badana wyłącznie na zarzut podniesiony przez dłużnika. Często jednak dłużnik, nieświadomy swojego uprawnienia, nie czynił z niego użytku. Intencją projektodawcy jest objęcie szczególną ochroną konsumentów, jako słabszych stron stosunku prawnego. Projekt nowelizacji zakłada, iż w przypadku sporu przedsiębiorcy z konsumentem, kwestia przedawnienia będzie badana przez sąd z urzędu, a w przypadku dochodzenia przez przedsiębiorcę roszczenia przedawnionego, powództwo będzie ulegało oddaleniu. Przedsiębiorca przegra zatem proces z konsumentem o przedawnione roszczenie, co każdorazowo będzie badał Sąd nie czekając na zarzuty konsumenta o przedawnieniu.

Powyższa zasada nie będzie miała jednak charakteru absolutnego. Możliwe będzie zasądzenie przez Sąd roszczenia przedawnionego z powołaniem na „względy słuszności”, badając przy tym w szczególności długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia czy też charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego. Rozwiązanie to ma złagodzić rygoryzm znowelizowanych przepisów.

Celem proponowanej zmiany jest przede wszystkim objęcie szczególną ochroną konsumenta jako słabszej strony stosunku prawnego, ale również zdyscyplinowanie wierzyciela – aby szybciej rozpoczął dochodzenie roszczeń przed Sądem.

Zmiany w rejestrach dłużników

Dodatkowo, przy okazji skrócenia terminów przedawnienia, ustawodawca dokonał odpowiednich zmian w ustawie o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych, na podstawie której prowadzone sią rejestry dłużników, w których wierzyciele mogą umieszczać informacje o zadłużeniu swoich kontrahentów. Po wejściu w życie nowych przepisów, wpisując dane roszczenie wobec konkretnego dłużnika będzie trzeba umieścić informację, czy roszczenie jest przedawnione. Ponadto, po upływie 6 lat od dnia wymagalności roszczenia wpisanego do rejestru, dłużnik będzie mógł domagać się jego wykreślenia. Dotychczas z takim żądaniem dłużnik mógł wystąpić dopiero po upływie 10 lat od daty wymagalności roszczenia.